Leermeesters: ‘Eerste antwoord altijd fout’

‘Eerste antwoord altijd fout. Niet omdat het niet goed is, maar omdat je er niet over hebt nagedacht’. Dixit Chiel Galjaard, docent van de cursus overheidsvoorlichting in 1986. Hij wist wel raad met de pas benoemde gemeentevoorlichter op het Haagse stadhuis. Altijd zelf op zoek naar tegenspel en nooit te beroerd om zelf in de huid van tegenspeler te kruipen. Zelf was hij enkele jaren daarvoor vertrokken als hoofd Voorlichting bij de gemeente, naar verluidt omdat hij het niet goed kon vinden met een nieuw aangetreden burgemeester.

Guido Rijnja

Galjaard richtte in 1968 de beroepsvereniging voor overheidscommunicatie op, toen ‘OpenBarend’ Biesheuvel een staatscommissie leidde en weigerde met een lukraak groepje voorlichters aan tafel te gaan. Dan maar een juridische status, bedacht Galjaard die in 1978 samen met de vermaarde theoloog en communicatiewetenschapper Anne van der Meiden aan de wieg van de eerste hogere beroepsopleiding voor communicatie in Eindhoven. Een buitengewoon begeesterde opleider die een broertje dood had aan public relations (‘Pie-Ar! Gatsie!) en me welhaast dwong om bij omstreden voornemens het tegenspel op te zoeken. ‘Je werkt bij een verdedigende organisatie. Niet opgeven. Een zes plus of zeven min zit er wel eens in, maar hoger waardering dan net voldoende krijg je niet’, zei hij in 1998 toen hij zijn laatste les hield over ‘de aard van het beestje’.

Chiel Galjaard (rechts) en Anne van der Meiden (links), 1978. Samen richtten zij in dat jaar de eerste HEAO Communicatie op in Eindhoven.

Chiel overleed in 2002 en maakte niet meer mee dat ik promotie-onderzoek deed naar de ambtelijke omgang met kritiek. De titel ‘Genieten van weerstand’ knipoogde naar de leermeester en bij de verdediging van het proefschrift – de hoogste staat van de promovendus – in 2012 was hij er in gedachten bij. Geen macht zonder tegenmacht, geen spel zonder tegenspel. Zoals hij begin tachtiger jaren de Haagse gemeentesecretaris op de kast kreeg, toen hij een bordje in de goederenlift met een eigen tekst beplakte. Er stond: ‘Ingevolge de liftenverordening dienen de transportmiddelen in de breedterichting van de liftschacht te worden geplaatst. De gemeentesecretaris.’ Hij maakte ervan: ‘Wagentjes dwars’. Prompt werd hij op het matje geroepen. Waarop de topambtenaar niet anders kon dan beamen dat de juridische betekenis van het bordje haaks stond op het taalgebruik van een gemidelde transporteur. Hij vertelde met smaak hoe het de opdracht opleverde om een boekje te maken. ‘Schrijven voor de lezer’ is nog regelmatig herdrukt.

Guido Rijnja, adviseur communicatiebeleid bij de Rijksvoorlichtingsdienst.

***

We werken voor bestuurders en andere leidinggevenden, geven raad en voeren opdrachten uit. Zo komen we principalen tegen met wie we optrekken, van alles beleven en van wie we dikwijls spelenderwijs ook veel opsteken. Leermeesters, of ze nu een begrip en nog onder ons zijn of niet, geven diepe inzichten aan ons mee dan wel van anderen aan ons door. Soms ongemerkt putten we zo wijsheid uit het werkzame leven die weer boven komt drijven in een min of meer vergelijkbaar geval, die we aanhalen in het gesprek. In deze rubriek laten we telkens iemand anders aan het woord over een betekenisvolle leermeester in zijn of haar werk, niet zelden in de context van een uitspraak of anekdote. Eerder kwamen in deze rubriek zo gevleugelde woorden of een handreiking ter sprake van en voorvallen met Arthur Docters van Leeuwen (door Gert Jan Verhoog), Anton Dreesmann (door Eric Janssen), mr Cremers (door Jan Suyver), Greetje Segall (door Hans Maarten Parigger), Evert Bloembergen (door Joan Smithuis), Marten Oosting (door Henriette van Wermeskerken), Frank Lucassen (door Barthold van Hasselt), Harry Baayen (door Joop Pot), Wim Deetman (door Bruno Bruins), Ad Melkert (door David Jongen), Willem Breedveld (door Louis Cornelisse), mr. Stibbe (door Germ Kemper), Marja van Bijsterveldt (door Eric Stokkink), Tjibbe Joustra (door Chris van der Schors), Andy Keeling (door Patrick Cammaert), Chiel Galjaard (door Guido Rijnja).

Klik hieronder voor eerdere artikelen uit onze rubriek ‘Leermeesters’: