‘Het leven dwingt je tot optimisme’, zei iemand die ik onlangs interviewde. Wijze woorden. Want ja, hoe kun je leven als je geen plezier hebt in de dingen die je doet? Zoals je werk, hoe je je vrije tijd besteedt, de contacten die je hebt met familie en vrienden. Degene die ik sprak is een tevreden mens, van nature optimistisch en wars van zeuren.
The 1755 Lisbon Earthquake (Higgins Art Gallery & Museum)
In deze tijd waarin verschillende gevaren ons bedreigen, kunnen we allemaal een behoorlijke dosis optimisme gebruiken. Ik moest denken aan de woorden waarmee Voltaire zijn Candide afsluit: ‘Il faut cultiver notre jardin’, we moeten voor onze tuin zorgen. In dit achttiende-eeuwse verhaal ontmoeten we Candide, die is opgevoed met het idee dat de wereld de best mogelijke plek om te leven is. Nadat hij is verjaagd uit het kasteel waar hij opgroeide, ziet hij de gevolgen van oorlogen en natuurrampen. Zo komt hij in Lissabon, de stad die in 1755 werd getroffen door een vreselijke aardbeving, gevolgd door een tsunami en een brand die ongeveer de hele stad vernietigde. Er vielen tienduizenden doden. Op zijn tocht wordt Candide rijk, en vervolgens net zo snel weer arm. Zo mooi is de wereld niet, wil Voltaire laten zien, het hangt van het toeval af hoe lang je leeft en hoe. Daarmee neemt hij de optimistische levensvisie op de hak, net als de religie. Want hoe kan een God bestaan, als er zoveel ellende in de wereld is?
Een uitweg biedt Voltaire met de woorden aan het slot ‘Il faut cultiver notre jardin’. Daarmee geeft hij aan wat ons te doen staat in een gevaarlijke wereld: doen wat binnen je mogelijkheden ligt om verbetering te brengen, te beginnen bij wat dichtbij is: je eigen tuin. Je eigen, kleine omgeving. Je kunt niet de hele wereld veranderen, maar je kunt wel in je eigen omgeving doen wat in je macht ligt. Een advies waar zowel optimisten als pessimisten hun voordeel mee kunnen doen.
Henriette van Wermeskerken, oktober 2022
Henriette van Wermeskerken
Foto: Gerhard van Roon
Nieuwsarchief
Paul Rosenmöller: Wie was ooit de nar van het Binnenhof?
Wordt er een taboe doorbroken als je een ode brengt aan een voormalig collega als deze ook nog eens aan de andere kant van ...
Patrick Cammaert: Je blijft altijd verantwoordelijk
Bovenal in het militaire beroep zijn goed leiderschap en teamwork cruciaal. Leven en dood kunnen daarvan afhangen. Als een team verliest in de sport, ...
De NAVO als existentiële bedreiging
Op 24 en 25 juni vindt in Den Haag de veelbesproken NAVO-top plaats, die niet in de laatste plaats zal gaan over Oekraïne. De ...
S&V Raadgever Peter Mous: tien ICT-inzichten voor bestuurders
Achterin de middag gaat de telefoon: een bestuurder belt me die worstelt met ICT. Dat op zichtzelf hoeft geen verbazing te wekken. Al sinds ...
Kees van der Staaij: Een scheutje hofnar graag
De hofnar kon in oude tijden dingen doen die anderen niet zomaar konden: op een speelse manier kritiek leveren op de machthebber. Gert Jan ...
Taakstraf binnen muren van gevangenis als geloofwaardig alternatief
Bied de taakstraf voor iets minder lichte misdrijven aan binnen de muren van de gevangenis. De noodzakelijke geloofwaardigheid van deze straf kan zo voor ...
Justitie, en een kleine geschiedenis van het tekort
Komende week stemt de Tweede Kamer opnieuw over een motie die zich verzet tegen vervroegde vrijlating van gedetineerden wegens capaciteitsproblemen binnen de Dienst Justitiële Inrichtingen ...
Leermeester in onderzoek: het belang van vertrouwen en maatschappelijke relevantie
Van vliegtuigrampen tot treinongevallen, van industriële calamiteiten tot crises in de zorg – onderzoek naar dit soort voorvallen is belangrijk, maar geen exacte wetenschap. ...
De innerlijke nar in het collectief losmaken
Waar is de nar voor het Binnenhof? stelde Gert Jan Verhoog zich afgelopen nazomer de vraag. Eén nar, die dapper en dwarsdenkend de strijd aanbindt ...