Onvoorspelbaarder dan ooit – Politieke vooruitblik naar campagne en verkiezingen

‘De verkiezingen van 2017 zijn, zes maanden van te voren, onvoorspelbaarder dan ooit.’
Het is een van onze vooruitblikken naar de campagne en de verkiezingen voor de Tweede Kamer die voor 15 maart op de kalender staan.
Bij de start van het nieuwe politieke seizoen – morgen, Prinsjesdag, begint de verkiezingscampagne – kijkt Schinkelshoek & Verhoog vooruit.

Elke voorspelling (van de uitslag van de verkiezingen voor de Tweede Kamer) is een zeepbel. Wie is vergeten hoe vier jaar geleden de PvdA onder aanvoering van Samsom bijna uit het niets terug kwam? Hoe de gedoodverfde winnaar, de SP-van-Roemer, in de hitte van de verkiezingsstrijd bezweek? Wie is vergeten hoe – zo lang geleden toch ook weer niet – Pim Fortuyn furore maakte? Hoe Jan Peter Balkenende [‘Harry Potter’] tegen alle voorspellingen in premier werd? Hoe Wouter Bos een voorsprong van meer dan vijftien zetels op het CDA verspeelde? Wie is vergeten dat…

De verkiezingen van 2017 zijn, zes maanden van te voren, onvoorspelbaarder dan ooit.

– Jan Schinkelshoek

 

Natuurlijk, het is koffiedik kijken. Maar wat nu eerst en vooral nieuwsgierig maakt is de uitkomst van de verkiezing tot lijsttrekker van de PvdA.

Centrumrechts is Mark Rutte (VVD) pontificaal aanwezig. Nog dagelijks bouwt hij aan zijn profiel van ideale premier van Nederland aan wie je de sleutel van het Torentje blijkt te kunnen toevertrouwen. Als premier is hij bepaald niet eenkennig. Hij weet zich al pakweg zes jaar te handhaven in het centrum van het politieke spectrum. Na een kortstondig avontuur met een centrumrechts kabinet maakt hij als premier van een hervormingskabinet met de PvdA zelfs kans de eindstreep te halen. Bovendien kun je met Rutte als land voor de dag komen en draagt hij met zijn opgewektheid bij aan een goede stemming in het land zelf. Hij paart internationale (handels)oriëntatie aan Hollands glorie: ware vrijheid.

Intussen bewijst Rutte met zijn VVD lippendienst aan potentiële kiezers voor de PVV door die partij niet volledig uit te sluiten van kabinetsdeelname, en profileert hij zich op thema’s van die zelfde PVV. Niettemin zal het tamelijk succesvolle taboe van centrumlinks op de PVV de VVD vermoedelijk opnieuw dwingen tot een kabinet met ook één of meer linkse partijen. Elke stem op de PVV versterkt dan ook de stem van links in de komende coalitie.

De vraag lijkt nu vooral tegen wie Rutte het in het linkse kamp straks moet opnemen. Is het de frisse Jesse Klaver (GL) met zijn even progressief als optimistisch geluid? Zit de economie net wat teveel mee om Emile Roemer (SP) wind in de zeilen te geven van zijn schip waarop hij de misthoorn blaast voor de verzorgingsstaat?

Of kiest de PvdA voor een lijsttrekker die met progressief elan zin heeft in de toekomst? Kiest de PvdA voor een lijsttrekker bij wie een duurzame verzorgingsstaat in veilige handen is? Kiest de PvdA een lijsttrekker die geloofwaardig is in het veroordelen en aanpakken van misstanden in de multiculturele samenleving en die zo zelfs ook potentiële kiezers voor de PVV weet aan te spreken? Kiest de PvdA voor een lijsttrekker die ook daarin een weg vooruit wijst voor uiteenlopende bevolkingsgroepen, die deze weet te verzoenen en ook zo vertrouwen inboezemt? Kiest de PvdA voor een lijsttrekker die thuis hoort in het Torentje? De PvdA is sterk in campagnevoeren. Rutte kan er nog een zware dobber aan krijgen.

– Gert Jan Verhoog

 

Burgers hebben bij de verkiezingen uiting gegeven aan een onderstroom van onvrede, van onbehagen en van geschokt vertrouwen in een overheid die geen antwoord lijkt te weten of durft te geven op problemen”.

Mijn voorspelling voor een reactie op de verkiezingsuitslag in maart 2017?

Nee, geen voorspelling maar een citaat uit de regeringsverklaring van het eerste kabinet Balkende in 2002. Inmiddels zijn we bijna vijftien jaar en vijf kabinetten verder.

Die onderstroom van onvrede en onbehagen lijkt echter nog steeds te bestaan. Kort door de bocht zullen we in de komende twee type campagnes ontstaan: partijen die die onvrede zullen aanjagen en gebruiken voor eigen politiek gewin en partijen die vertrouwen proberen te winnen door degelijk onderbouwde plannen en nieuwe toekomstperspectieven. Daarbij zal het dit keer vooral gaan over niet-materiele onderwerpen zoals de Nederlandse identiteit, onze cultuur en onze relatie tot de rest van de wereld.

Het zou dan ook zo maar kunnen dat de premier van het volgende kabinet nog meer bruikbare citaten vindt in de regeringsverklaring van 2002. Ik doe alvast een suggestie ,,Een samenleving bestaat bij de gratie van gemeenschappelijke waarden en normen waar een ieder zich aan verbindt. Het kabinet gaat het belang van die waarden en normen actief uitdragen’.

– Meindert Stolk

 

Het komende politieke seizoen kan met recht een verkiezingsjaar worden genoemd. Te beginnen met de Amerikaanse presidentsverkiezingen in november (kiest de VS de onvoorspelbare Trump of de voorspelbare Hillary?) en af te sluiten met federale verkiezingen in Duitsland in het najaar van 2017 (op z’n vroegst in augustus, uiterlijk in oktober). Verkiezingen zullen het politieke nieuws bepalen. ‘Tussendoor’ hebben we ‘onze’ verkiezingen voor de Tweede Kamer (uitmondend in Rutte 3?) en kiest Frankrijk in april en mei een nieuwe (Le Pen) of oude (Hollande of -waarschijnlijker- Sarkozy) president. Meer dan ooit spelen social media bij deze verkiezingen een belangrijke rol. 9 op de 10 Nederlanders gebruikt social media. Het is niet langer de vraag ‘of’ politieke partijen social media moeten inzetten, maar het ‘hoe’ gaat het succes bepalen. In de Verenigde Staten leggen Donald Trump en Hillary Clinton elkaar dagelijks met vooral vijandige filmpjes op Facebook en Twitter het vuur aan de schenen. Voordeel: door de grote hoeveelheid ‘volgers’ is het goedkoop (gratis) om dagelijks een groot bereik te hebben, al ruim voordat de echte debatten beginnen. In Nederland staat deze vorm van campagnevoeren nog tamelijk in de kinderschoenen. Veel partijen komen niet verder dan het plaatsen van linkjes naar een artikel op hun website op een filmpje waarin een politicus een boodschap verkondigt. De politieke partijen die het meest actief zijn op ‘social’ zijn de VVD en DENK van de afgesplitste PvdA-Kamerleden Kuzu en Ozturk. Niet alleen is hun ‘berichtenfrequentie’ het hoogst. Dat geldt ook voor het bereik (aantal volgers). De VVD heeft inmiddels premier Rutte volop ingezet met onder andere spreekuren via Facebook Live. DENK bereikt de (allochtone) achterban vooral via social media in plaats van via de ’traditionele’ media. Dat is geen toeval. De partijen weten dat verkiezingen niet zonder social media gewonnen kunnen worden. De andere partijen zullen aan de bak moeten. Anders wordt de kans extra groot dat Rutte na maart opnieuw het Torentje betreedt en DENK één van de verrassingen wordt.

– Stefan de Bruijn