Inbreng nieuwe verkiezingsprogramma’s; hoe gaan partijen om met de stijgende zorgkosten?

Meindert Stolk, expert in public affairs en associé van ons kantoor, legt de vinger op de zere plek van steeds hogere zorgkosten. Voor de verkiezingsprogramma’s doen zowel zorgaanbieders als zorgconsumenten er ‘goed aan om zo tijdig mogelijk hun ideeën en belangen onder de aandacht van de partijcommissies te brengen. Vooral niet alleen maar defensief, maar door mee te denken en toekomstgerichte oplossingen en suggesties aan te dragen’.

Minister Hoekstra (Financiën) stelde op de eerste dag van het nieuwe jaar, in een interview met het AD, dat de sterke stijging van de zorgkosten ‘op termijn niet houdbaar, en niet organiseerbaar is’. Daarmee reageerde de bewindspersoon op een recent rapport van het Centraal Planbureau. In het stuk ‘Zorgen om morgen’ concludeert het CPB dat de zorgkosten in de volgende kabinetsperiode de grens van 100 miljard euro overschrijden. Dat is tien procent van het totale nationale inkomen.

Door deze toenemende zorgkosten komen andere overheidsuitgaven in de verdrukking. ‘De zorg heeft het vermogen om als een koekoeksjong andere vogeltjes uit het nest te duwen’, aldus de bewindspersoon. Op korte termijn zijn bezuinigingen niet nodig, stelt Hoekstra, maar voor de langere termijn moeten er scherpe keuzes gemaakt worden.

Komende maanden starten alle politieke partijen met het opstellen van hun verkiezingsprogramma’s voor de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021. De kwaliteit en vooral ook de kostenbeheersing van de zorg zullen daarin een belangrijke plaats innemen. Dat het niet vol te houden is dat deze kosten een steeds groter deel van ons inkomen opeisen, zullen vrijwel alle partijen beamen. Moeilijker wordt het als de vraag beantwoord moet worden hoe dat moet worden afgeremd. De zorg in Nederland is van uitzonderlijk hoog niveau en bijna niemand is bereid om daarin een stapje terug te doen. Zowel zorgaanbieders als zorgconsumenten doen er dan ook goed aan om zo tijdig mogelijk hun ideeën en belangen onder de aandacht van de partijcommissies te brengen.

Niet in dikke rapporten of ingewikkelde documenten, maar in beknopte heldere positionpapers. En dan vooral niet alleen maar defensief (“we begrijpen de noodzaak van kostenbeheersing, maar bij ons is niets meer te winnen”), maar door mee te denken en toekomstgerichte oplossingen en suggesties aan te dragen. Daarbij kan worden gedacht aan de beantwoording van de volgende vragen. Zo maak je kans dat jouw ideeën straks te vinden zijn in verkiezingsprogramma’s.

1. Kunnen bepaalde zorgkosten worden voorkomen door meer te doen aan preventie?
2. Kan de zorg anders cq. efficiënter worden georganiseerd om zo kosten te besparen?
3. Moeten de kosten anders worden verdeeld, bijvoorbeeld om te waarborgen dat de zorg voor iedereen toegankelijk blijft?

Preventie

Door inzet van staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) is preventie een speerpunt in het kabinetsbeleid geworden. Goede voeding en leefstijl dragen eraan bij dat mensen langer gezond blijven waardoor zij minder vaak en minder snel een beroep doen op zorg.

Daarnaast wordt steeds meer bekend over de samenhang tussen verschillende gezondheidsaspecten. Zo blijkt er bijvoorbeeld een verband te bestaan tussen slechthorendheid en dementie. Als blijkt dat tijdige en goede hoorzorg de ontwikkeling van dementie kan afremmen, dan betekent dat investeren in relatief goedkope hoorzorg, enorm hoge kosten voor de zorg voor dementerenden kan voorkomen. Toch worden mensen met gehoorverlies niet aangemoedigd om tijdig een beroep te doen op hoorzorg. Voor hoortoestellen wordt nog steeds een eigen bijdrage van 25 procent in rekening gebracht, bovenop het eigen risico van 385 euro. Zoals de Britten dat zo fraai noemen: penny wise and pound foolish.

Efficiënte zorg

De tweede vraag is of, en hoe, zorg efficiënter georganiseerd kan worden om zo kosten te beheersen. Innovaties en technologische ontwikkelingen kunnen daar zeker bij helpen. Denk bijvoorbeeld aan de inzet van domotica (huisautomatisering) in de thuiszorg. Maar ook door zaken anders te organiseren en bureaucratie terug te dringen, kunnen kosten worden bespaard. Nog een voorbeeld uit de hoorzorg: hoewel een gediplomeerd audicien meer kennis heeft van het gehoor dan de gemiddelde huisarts, mag een audicien een slechthorende niet doorverwijzen naar een KNO-arts wanneer hij constateert dat nader onderzoek gewenst is. De patiënt moet dan toch eerst naar de huisarts om een verwijzing te regelen. Onnodig gedoe voor de patiënt en onnodige kosten voor de zorgverzekeraar.

Kosten verdelen

Een derde issue waarover veel zal worden gesproken, is de verdeling van kosten. Om de stijging in de hand te houden, zal keer op keer de discussie gevoerd worden over de hoogte van het eigen risico en welke zorg er wel of niet vergoed kan worden vanuit de basisverzekering. Net zo vaak zal er onrust ontstaan bij zorgconsumenten voor wie een vergoeding dreigt te verdwijnen. Meestal gaat het daarbij om de vergoeding van geneesmiddelen of hulpmiddelen.

De verkiezingen in maart 2021. Het lijkt nog ver weg, maar de voorbereidingen zijn inmiddels in volle gang. Wie daar invloed op wil uitoefenen, zal dus snel in actie moeten komen.