Gebutst en gehavend begint het kabinet aan de slotronde.
Volgende week, Prinsjesdag, begint het nieuwe parlementaire seizoen, de laatste etappe op weg naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Mark Rutte’s derde coalitie, een centrum-rechtse combinatie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie, vertoont veel kleerscheuren. En dat belooft niet veel goeds.

Jan Schinkelshoek
Foto: Nils van Houts
Het is niet alleen minister Ferd Grapperhaus (CDA, justitie) die veel schade heeft opgelopen. Ook vice-premier Hugo de Jonge (chef corona, ook CDA) ligt permanent onder vuur. Hetzelfde geldt voor de andere vice-premier Carola Schouten (landbouw), die erg veel van het aanvankelijke krediet heeft verspeeld.
Al die blikschade wordt niet gecompenseerd door ministers als Ollongren (ook vice-premier), Ank Bijleveld (Defensie), Stef Blok (Buitenlandse Zaken) of zelfs Eric Wiebes (Economische Zaken). Sommige bewindslieden zijn al blij dat ze het politieke leven nog hebben. En de rest doet ogenschijnlijk z’n best zich stil te houden.
Eigenlijk alleen de minister-president is grotendeels schadevrij. Mark (‘teflon’) Rutte bewijst dat zijn opgebouwde, beproefde reputatie – de eend waar druppels van af glijden – klopt.
Het hoort er natuurlijk bij. Geen ministersploeg haalt het einde zonder slijtageplekken. Gedeeld leed heeft ook een samenbindende werking. En in het zicht van de eindstreep kan geen van de gehavende bemanningsleden zich veel kattenkwaad permitteren.
Maar in Rutte’s derde kabinet ligt het toch een tikkeltje ongemakkelijker.
Dat heeft niets te maken met de samenstelling van de coalitie. Er zijn er die het merkwaardige samengestelde centrum-rechtse gezelschap van meet af aan een kort leven voorspelden. Maar die zwakte bleek juist de kracht. Het dwong de deelnemers te bewijzen dat men wel iets in de mars had. Na een aarzelende start werden aardige successen geboekt. Er is toch maar een klimaatakkoord tot stand gekomen, plus een pensioenakkoord. Ook de stikstofcrisis versterkte, merkwaardigerwijs, de samenhang. Niemand wilde zich door boze boeren de les laten lezen.
Ook de coronacrisis werkte in het voordeel van de coalitie. Zeker de eerste paar weken. Ook binnen het kabinet was het rallying round the flag. Maar ook in dat deel van het Binnenhof begint de stemming om te slaan. Hebben we het wel zo goed gedaan? Hebben we het wel in de hand?
Die opkomende twijfel wordt versterkt door de naderende verkiezingen. Elk van de vier coalitiepartijen moet uiterlijk op 17 maart met het water naar de dokter. En niet iedereen is er even gerust op. Het CDA, toch al een tijdje kwakkelend, is er in geslaagd zich binnen een paar weken lelijk te verwonden. D66 kampt met een onzichtbaarheidsprobleem, versterkt door een onbeschreven blad als lijsttrekker. De VVD weet zich helemaal afhankelijk van Rutte, een belangrijke troef die zich vanaf Prinsjesdag mikpunt van alle kanten weet. En de ChristenUnie koestert de luwte.
Het grootste politieke risico van Rutte III zit in het kabinet zelf. Er zitten elke vrijdag in de Trêveszaal drie lijsttrekkers aan tafel, politieke leiders die elkaar op weg naar 17 maart stevig zullen beconcurreren. De Jonge moet wat, net als Sigrid Kaag die zich uitdrukkelijk opwerpt als ‘nieuwe leider’. Dat vergt heel wat van Rutte’s acrobatische kunst: al die ballen in de lucht houden en tegelijkertijd zijn eigen politiek profiel aanscherpen.
Zo’n kabinet vol gebutste bewindslieden, partijleiders met profileringsdrang en onzekere coalitiegenoten die zich moeten bewijzen – dat zal op weg naar de Kamerverkiezingen nog heel wat spektakel opleveren. Misschien halen ze maart wel niet.
Jan Schinkelshoek
Den Haag, september 2020
Nieuwsarchief
Qatargate – hoe lobbyisten wederom als EU-zondebok gebruikt worden
In december vorig jaar bracht een onderzoek door het Centraal Bureau voor de Bestrijding van Corruptie (CDBC), een eenheid van de Belgische Federale Politie, het ...
Censureer je kunst, neem je kinderen niet serieus
In de week naar de lancering van mijn kinderboekendebuut laait de discussie op over het censureren van de boeken van Roald Dahl. De boeken die ...
Leermeesters: Wat kan er aan azijn zuur worden?
De eerste baas van Hans Maarten Parigger is Greetje Segall, in die tijd de enige zelfstandig gevestigde vrouwelijke registeraccountant van Nederland. Greetje Segall is een ...
‘De burger is nog te vaak de dupe als er iets misgaat’
Wanneer er in de digitale dienstverlening door de overheid iets misgaat, is de burger daarvan te vaak de dupe. De overheid zou meer verantwoordelijkheid moeten ...
Strategische autonomie: de Balkan als het nieuwe China?
Deze week berichtte de Financial Times dat computerfabrikant Dell vanaf volgend jaar wil stoppen met het gebruik van chips uit China. Naar verluidt heeft het ...
Overdaad aan splinters fnuikend voor aanzien parlement
Rond de jaarwisseling is weer de discussie opgelaaid over de wenselijkheid een kiesdrempel in te voeren bij de komende Tweede Kamerverkiezingen, in 2025. Aanleiding is ...
Leermeesters: Lees eerst de wet goed
Van 1969 tot 2019 heb ik in allerlei banen, meest van juridische aard, gewerkt. Goede en minder goede bazen en collega’s. Eén bepaalde leermeester springt ...
S&V verwelkomt Famke Roes en Anna Verhoog
Schinkelshoek & Verhoog versterkt zich opnieuw met jong talent. Wij zijn verheugd Famke Roes (2000) en Anna Verhoog (1998) te verwelkomen aan boord van ons ...
S&V wenst u fijne feestdagen
Beste lezer, In onze Kerstboodschap van vorig jaar openden we met een citaat van Desiderius Erasmus: “Afstand scheidt slechts de lichamen, niet de geesten”. Het ...