Met de verhuizing (lees: ‘Zijn de bomen nog kaal op ’t Voorhout’) van het Smidswater naar het Lange Voorhout vestigt Schinkelshoek & Verhoog zich in een pand met een bijzondere geschiedenis. Op nummer 52, pal naast hotel Des Indes, strijkt S&V neer in het voormalige hoofdkantoor van de Nederlandse Generale Staf sectie III (GS III): de eerste Nederlandse militaire inlichtingendienst.
GS III werd opgericht op 25 juni 1914. Nadat de dienst in eerste instantie was ondergebracht bij het hoofdkwartier van de Generale Staf aan de andere kant van het Voorhout, op nummer 7, kreeg deze later een eigen plek in het 19e-eeuwse pand op nummer 52, tegenwoordig een Rijksmonument.
Het eerste hoofd van de militaire inlichtingendienst GS III was Luitenant Hendrik Anton Cornelis Fabius. De dienst hield zich bezig met het verzamelen van militaire inlichtingen uit andere Europese landen en deed ook aan contraspionage. De Eerste Wereldoorlog maakte dat de dienst snel groeide. Bij de oprichting was Fabius nog de enige medewerker, in 1918 bestond de dienst uit 24 mensen.
Na de Eerste Wereldoorlog ging GS III zich meer bezighouden met binnenlandse aangelegenheden. De dienst werd opgesplitst in GS IIIA en GS IIIB. Die laatste tak werd ondergebracht bij Binnenlandse Zaken en werd de Centrale Inlichtigendienst. In Rusland had inmiddels de revolutie plaatsgevonden en dat leidde elders in Europa tot angst voor soortgelijke ontwikkelingen. Daarom hield GS IIIB de socialistische leider Pieter Jelles Troelstra scherp in de gaten. Drie medewerkers volgden zijn activiteiten 24 uur per dag. De revolutionaire angst bleek uiteindelijk ongegrond.
Na de Nederlandse capitulatie in de Tweede Wereldoorlog kwam het werk van GS III aan het Voorhout ten einde. Het werd (deels) voortgezet door de Centrale Inlichtingendienst in Londen. Pal naast Lange Voorhout 52, in hotel Des Indes, werd in mei 1945 het Bureau Nationale Veiligheid opgericht – de voorloper van de huidige AIVD.
Jelle Baartmans
Bronnen: Wikipedia | Traces of War | Historiek | Trouw | Clingendael | Vliegveld Ockenburg | Gemeente Den Haag
Nieuwsarchief
Een helpende hand voor Den Haag?
Wat zou het ‘nieuw sociaal contract’ van Pieter Omtzigt voor de filantropie kunnen betekenen? Bij die vraag stond ik in mijn vorige bijdrage aan de ...
Gezocht: lobbyisten
De politieke cultuuromslag biedt ‘gouden kansen’ aan het lobbyisme, zeker in combinatie met een versplinterde en verzwakte Tweede Kamer. Gezocht: lobbyisten. Het Binnenhof heeft zichzelf ...
Zonder geloof vaart niemand wel
Als je een late adapter bent zoals ik, en als je een boek pas gaat lezen een jaar nadat Matthijs van Nieuwkerk en je vriendin ...
S&V Dossier: Energie op de formatietafel
De verkiezingen zijn alweer twee maanden achter ons, maar de formatie laat op zich wachten. Na een lange aanloop lijkt er nu schot in te ...
De onvrije advocaat
Zou je Sidney Smeets als advocaat vragen, als je verdacht wordt van een zedendelict? Iets met jonge jongens bijvoorbeeld? Het ex-Kamerlid, teruggetreden vanwege aantijgingen omtrent ...
S&V Dossier: De digitale vuurdoop van de Kamer
Om 10 uur vanmorgen kwam de vaste Tweede Kamercommissie voor Digitale Zaken voor het eerst bijeen, voor haar zogeheten startbijeenkomst. Deze gloednieuwe vaste commissie is ...
Meindert Stolk beëdigd als gedupteerde
Meindert Stolk is op 7 april beëdigd als gedeputeerde van de provincie Zuid-Holland, nadat Provinciale Staten eerder instemde met zijn voordracht. Als gedeputeerde gaat hij ...
Voor de (in)formatie bestaat geen draaiboek
Een opmerkelijke gang van zaken. De hele Tweede Kamer volgt, zij het met twee verschillende moties, een tierende Wilders, de man die altijd zo’n moeite ...
Het sociaal contract: Omtzigt over het ‘middenveld’
In de afgelopen weken (zelfs in de afgelopen 24 uur) ging het in Den Haag vaak over hem, maar zonder hem: Pieter Omtzigt. De politicus ...