Over burgerbetrokkenheid gesproken…

“Een petitie heeft op onze website nog nooit zo snel zo veel handtekeningen gekregen als die voor onmiddellijke afschaffing van het coronatoegangsbewijs”, zegt Reinder Rustema, één van de oprichters van stichting petities.nl.

Het manifest Onverdeeld Open werd meer dan 872.000 keer getekend. De statistieken van de website laten zien dat het merendeel van de handtekeningen werd gezet op zaterdag 5 en zondag 6 februari, in het weekend. Het draagvlak voor de maatregelen is, na twee jaar op- en afschalen, zo goed als weg. De betrokkenheid bij deze petitie was groot. In de eerstvolgende persconferentie van 15 februari kondigde Ernst Kuipers aan dat de coronamaatregelen in dezelfde maand nog gefaseerd worden afgeschaft.

Is dit het nieuwe elan, waar Rutte en Kaag het steeds over hebben? Zien we een overheid die echt luistert naar de samenleving? Na het soms grillige coronacrisisbeleid en de toeslagenaffaire komt de overheid niet meer weg met beleid zonder draagvlak. Nederlanders zijn gewoonweg te betrokken, te mondig en kunnen hun weerstand steeds beter kanaliseren via activisme, demonstraties, petities of participatie. Met dank aan sociale en landelijke media bereiken deze geluiden van weerstand zeer snel een zeer grote massa.

En met zo’n 17,6 miljoen kritische stuurlui aan wal, is het niet moeilijk op weerstand te stuiten. Tegendenken zit in ons DNA, vindt ook Jan Renkema. ‘Dat maak ik zelf wel uit.’, is een veelgehoorde grondhouding van Nederlanders. Het woord ‘participatie’ alleen al, strijkt ons tegen de haren omdat het alles in zich lijkt te hebben wat ons DNA ons niet ingeeft: meedenken, geduld hebben, conformeren, samen optrekken met belangenorganisaties en /of de overheid. Die overheid die het toch niet allemaal begrijpt of met inspraakprocedures werkt die zodanig ingewikkeld zijn, dat de grote middenmoot er niet eens aan begint. En participatie voorbehouden blijft aan lobbyend bedrijfsleven, vergadertijgers met een lange adem of activisten.

Als er al één groep tevreden is, meldt zich al een andere groep met kritiek, nieuwe invalshoeken en tegenargumenten. Hoe krijgen overheden dan gedragen beleid? Ik geef het je te doen. Vaak wordt gezegd dat weerstand helemaal niet erg is, omdat het een teken van betrokkenheid is. Zonder wrijving geen glans…

En dat inzicht zullen we hard nodig hebben voor het aanpakken van de volgende crisis die zich nu aandient. Die van klimaatverandering, CO2-reductie en de energietransitie. Omdat we daarvoor, net als voor de coronapandemie, onze krachten moeten bundelen. De commissie Brenninkmeijer heeft zich verdiept in de benodigde participatie van burgers met bijvoorbeeld burgerfora. En concludeert dat dit niet alleen op lokaal en regionaal niveau nodig is, maar ook landelijk. Rekening houdend met onze kritische grondhouding. Brenninkmeijer draait het om in zijn advies: de overheid moet zich anders organiseren en voor haar beleid werken met burgerfora. En dan niet – voor de check – om het vinkje voor participatie te kunnen zetten. Maar voor het maken van beleid dat goed werkt in de praktijk van de mensen die ermee te maken krijgen zodra het wordt geïmplementeerd. En als dat niet aanslaat, is er altijd nog de mogelijkheid van een petitie; wat meer appelleert aan ons DNA, want dan kan je heel zichtbaar en ongenuanceerd aangeven dat je tegen bent. Dát werkt goed bij Nederlanders.

Kortom, noem het activisme of burgerbetrokkenheid. Doe het met participatie of petities. Het is om het even. Tegendenken vanuit een individueel perspectief is makkelijker en sneller, en samen komen we verder.

Linda Tops-Miete, februari 2022

Linda Tops
foto: Gerhard van Roon