Met de verhuizing (lees: ‘Zijn de bomen nog kaal op ’t Voorhout’) van het Smidswater naar het Lange Voorhout vestigt Schinkelshoek & Verhoog zich in een pand met een bijzondere geschiedenis. Op nummer 52, pal naast hotel Des Indes, strijkt S&V neer in het voormalige hoofdkantoor van de Nederlandse Generale Staf sectie III (GS III): de eerste Nederlandse militaire inlichtingendienst.
GS III werd opgericht op 25 juni 1914. Nadat de dienst in eerste instantie was ondergebracht bij het hoofdkwartier van de Generale Staf aan de andere kant van het Voorhout, op nummer 7, kreeg deze later een eigen plek in het 19e-eeuwse pand op nummer 52, tegenwoordig een Rijksmonument.
Het eerste hoofd van de militaire inlichtingendienst GS III was Luitenant Hendrik Anton Cornelis Fabius. De dienst hield zich bezig met het verzamelen van militaire inlichtingen uit andere Europese landen en deed ook aan contraspionage. De Eerste Wereldoorlog maakte dat de dienst snel groeide. Bij de oprichting was Fabius nog de enige medewerker, in 1918 bestond de dienst uit 24 mensen.
Na de Eerste Wereldoorlog ging GS III zich meer bezighouden met binnenlandse aangelegenheden. De dienst werd opgesplitst in GS IIIA en GS IIIB. Die laatste tak werd ondergebracht bij Binnenlandse Zaken en werd de Centrale Inlichtigendienst. In Rusland had inmiddels de revolutie plaatsgevonden en dat leidde elders in Europa tot angst voor soortgelijke ontwikkelingen. Daarom hield GS IIIB de socialistische leider Pieter Jelles Troelstra scherp in de gaten. Drie medewerkers volgden zijn activiteiten 24 uur per dag. De revolutionaire angst bleek uiteindelijk ongegrond.
Na de Nederlandse capitulatie in de Tweede Wereldoorlog kwam het werk van GS III aan het Voorhout ten einde. Het werd (deels) voortgezet door de Centrale Inlichtingendienst in Londen. Pal naast Lange Voorhout 52, in hotel Des Indes, werd in mei 1945 het Bureau Nationale Veiligheid opgericht – de voorloper van de huidige AIVD.
Jelle Baartmans
Bronnen: Wikipedia | Traces of War | Historiek | Trouw | Clingendael | Vliegveld Ockenburg | Gemeente Den Haag
Nieuwsarchief
Staat Schoof (op) voor hét algemeen belang?
Na het Hoofdlijnenakkoord van mei dit jaar was het aan het Kabinet Schoof daarvan een regeerprogramma te maken. Een nieuwe werkwijze die waarschijnlijk niet snel ...
Tim van Spanning-tocht behaalt doelbedrag
Ongeveer dertig deelnemers maakten op 7 september hun borst nat voor de tweede Tim van Spanning-tocht. Ze deden dat in de Wereld Suïcide Preventie Week ...
Leermeesters: ‘Het is anders!’
In 1975 begon ik als stagiaire in de advocatuur bij het Amsterdamse kantoor Stibbe, Blaisse & De Jong. Mr. Stibbe, toen achter in de zestig, ...
Martijn Schroevers aan boord van S&V
Met plezier verwelkomen wij Martijn Schroevers op het tableau van ons kantoor. Niet alleen weet hij in tekst en video complexe informatie te vertalen in ...
Neerlands hoop in bange dagen
Het opwindende verhaal van de Friese zeeheld kapitein Adriaan de Roock kwam pas onlangs weer aan het daglicht. Zijn zeereis van 1781, ten tijde van ...
Regering: red de redelijke termijn!
“Vijftig jaar EVRM en nog steeds te laat”. Zo luidt de titel van een bijdrage die ik in 2000 schreef voor het boek “50 jaar ...
Verkiezingen, hoe moet dat nu?
Gewetensvraag: heeft u bij de Europese verkiezingen begin deze maand geld ontvangen om op een bepaalde partij te stemmen? Een paar tientjes bijvoorbeeld? Zodat u ...
Van Traa revisisted
Begin december 2020 ziet een vrouw, die in een naburige stad naar de rechtbank moet, als ze instapt in haar auto twee mannen, en die ...
Politiek niemandsland
1 juli deelt het jaar in tweeën, maar vormde dit jaar ook een soort politiek niemandsland tussen het land van Mark Rutte en het land ...