Beleidsontwikkeling in beeld: regie, wetenschap en bundelen van krachten

“Wetenschap vinden wij maar zo-zo. Analyseren vinden wij een no-go. Ze kunnen ons nog meer vertellen, maar wij geven niks om modellen.”

Niels van der Laan en Jeroen Woe namen voor het oog van 1.523.000 Nederlanders de opvattingen van de ‘Mirjams’ op het VVD-congres in juni 2022 op de hak. Zo werd de motie van VVD-ers Mirjam Nelisse en Mirjam Pauwels satirisch in beeld gebracht in tv-programma Even tot Hier. Doel van de motie is om meer ruimte te geven aan andere innovatievere maatregelen dan opkopen en onteigenen van boerenbedrijven. De ‘Mirjams’ willen niet de wetenschappelijke berekeningen, maar echte metingen moeten de basis vormen van het stikstofbeleid. Spannend is dan wel wie de metingen doen, en op basis van welke uitgangspunten. Zo is bijvoorbeeld de windrichting van invloed op de locatie en mate van impact door stikstof-veroorzaker ammoniak.

Linda Tops
foto: Gerhard van Roon

Bij het formuleren van nieuw beleid lijkt het daarom volgens Van Der Laan en Woe wenselijk de krachten te bundelen met wetenschappers die werken met beproefde modellen voor de juiste beoordeling en duiding van feiten, cijfers en methodieken om te komen tot de juiste inzichten.

180 graden regieshift in Corona-beleid

Ondertussen is het nieuwe Corona-beleid onder leiding van minister Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) 180 graden gedraaid. Kuipers zag dat de regie op naleving van de coronamaatregelen in de afgelopen twee jaar een steeds averechtsere uitwerking kreeg, en ook de wetenschappelijke onderbouwing steeds meer als mager werd ervaren. Daarom draait hij het nu om; hij legt de verantwoordelijkheid voor het bezweren van de steeds terugkerende coronacrises bij ons, de burgers, neer. De verwachting daarvan is dat we die verantwoordelijkheid massaal niet pakken, want ‘we doen nu tenslotte gewoon weer wat we deden voordat corona er was: geen afstand houden, handen schudden, groepsuitjes, feestjes en evenementen bezoeken”, aldus Van Der Laan en Woe. Regie van de overheid of niet.

Het kabinet legt de regie bij ons terug, en daarmee ook de verantwoordelijkheid voor onze eigen gezondheid. Chapeau! Eens kijken wat eigenwijs Nederland hiermee gaat doen, want ja: als het kabinet het ons niet meer oplegt, waarom zouden we het zelf dan wel doen?

41 klimaatbrieven van hoofdaannemer Jetten

Klimaat-‘hoofdaannemer’ Rob Jetten lijkt het wel begrepen te hebben en werkt aan “oplossingen voor de acute crises op korte termijn die we moeten combineren met die voor de klimaatcrisis op de langere termijn.”

Jetten (Klimaat en Energie) werkt dit kwartaal aan 41 (!) Tweede Kamer-brieven die de basis zullen leggen om in de komende kabinetsperiode met vereende krachten een inhaalslag én de nodige meters te maken om de Klimaatcrisis het hoofd te bieden. Minister Hugo de Jonge voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening typeerde de rolverdeling in het kabinet als: “Ik ben ‘onderaannemer’ van Jetten.”

Het kabinet neemt nu de leiding, en tegelijkertijd wil Jetten iedereen meenemen: ”We gaan dit samen doen met de medeoverheden, door de regionale en lokale uitvoering op rijksniveau maximaal te steunen. We betrekken de wetenschap via een Klimaatraad. We passen een generatietoets toe op ons beleid om er zeker van te zijn dat jongeren niet opgezadeld worden met een schuld.”

Namens de nieuwe generaties timmert Aniek Moonen met de Jonge Klimaatbeweging hard aan de weg naar een duurzame toekomst, en scoort hoge ogen bij onder andere de BVPA, die haar beweging nomineert voor de authenticiteit en doortastendheid waarmee de Jonge Klimaatbeweging ervoor zorgde dat de generatietoets voor klimaat is overgenomen in het coalitieakkoord van kabinet Rutte IV. De nieuwe generatie heeft veel in haar mars.

Toekomstgerichte taal van Dijkgraaf

Minister Dijkgraaf (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) maakte afgelopen week indruk op Mlldred Hofkes uit mijn Linkedin-netwerk. Temidden van doemdenkers die bij #WNL praten over de stikstofcrisis, asielopvangcrisis, crisis op de woningmarkt, de coronacrisis, de klimaatcrisis, de energiecrisis en de voedselcrisis; valt Dijkgraaf op met zijn verfrissende nieuwe insteek. Hofkes: ‘In toekomstgerichte taal schetst hij het vormgeven van nieuwe domeinen, met nieuwe mogelijkheden die voortkomen uit de kracht van de wetenschap. Hij plant hiermee zaadjes en maakt ruimte voor nieuwe generaties die de toekomst kunnen vormgeven op een manier die de oude generaties de pet te boven gaat.’

Résumé

Het beeld dat bij mij ontstaat, is dat het kabinet een enorme kluif heeft liggen aan alle crises die op korte termijn bezworen moeten worden, waarbij nu al gebouwd moet worden aan een duurzame toekomst op lange termijn. Naast het hebben van een innovatieve visie op de toekomst, wetenschappelijke onderbouwing en een gezonde dosis realiteitszin, lijkt bundeling van al onze krachten niet alleen slim maar intussen hoognodig.

En dat is niet alleen een taak voor het kabinet en de wetenschap, maar daar ligt een rol voor elke Nederlander.

Linda Tops, juni 2022

N.B. Ogenschijnlijk een druppel op een gloeiende plaat, maar misschien ook niet:

In het kader van alle beetjes helpen (en alle beetjes samen maken het verschil): bied ik bij deze aan om mijn kennis, ervaring en netwerk – waar nodig, desgewenst, en ‘om niet’ – in te zetten voor een verfrissende, duurzame, en krachtige toekomst. Wie bundelt mee?